Kinh thành Huế, một trong công trình quan trọng bậc nhất của triều đình nhà Nguyễn, nơi lưu giữ ký ức về một thời phong kiến uy quyền của Việt Nam. Du khách đến Huế nhất định phải khám phá địa điểm này để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của những công trình vượt thời gian cố đô xưa.
1.KINH THÀNH HUẾ NẰM Ở ĐÂU
Nằm bên bờ sông Hương thơ mộng, di tích Kinh thành Huế - hay còn được nhiều người gọi là Thuận Hóa Kinh Thành là một toà thành cổ, thuộc Quần thể di tích Cố đô Huế được UNESCO công nhận là Di sản Văn hoá Thế giới. Di tích nằm ngay vị trí trung tâm thành phố Huế, được xây dựng với lối kiến trúc độc đáo
Diện tích mặt bằng của Kinh thành Huế là 520ha. Trong suốt 143 năm kể từ năm 1802, đây là nơi đóng đô của triều đình nhà Nguyễn. Trải qua 2 thế kỷ với sự tàn phá của thời gian và chiến tranh, Kinh thành Huế vẫn giữ được diện mạo ban đầu
2. LỊCH SỬ KINH THÀNH HUẾ
Kinh thành Huế bắt đầu được xây dựng từ mùa hè năm 1805, dưới thời vua Gia Long. Trước đó, từ năm 1803 việc quy hoạch kinh thành đã được diễn ra. Toàn bộ quá trình khảo sát thực địa do chính vua Gia Long và các đại thần triều Nguyễn đảm nhận.
So với cố đô thành Phú Xuân, Kinh thành Huế xưa được mở rộng hơn rất nhiều. Đợt thi công vào năm 1805, triều đình phải huy động khoảng 30 nghìn dân và lính phục vụ cho việc ngăn sông, đào hào. 10 cửa xung quanh kinh thành bắt đầu được xây dựng từ năm 1809.
Đến năm 1818, số người huy động xây dựng thành lên đến 80 nghìn người, tập trung xây gạch ốp ở 4 mặt Đông – Tây – Nam – Bắc. Đến năm 1831-1832, vua Minh Mạng cho xây dựng thêm tường bắn ở mặt ngoài của vòng thành, hoàn thiện kiến trúc của kinh thành.
3. KIẾN TRÚC KINH THÀNH HUẾ
3.1 Về kiến trúc
Tìm hiểu về Kinh thành Huế được biết, nơi đây có mặt bằng gần hình vuông, mặt trước hơi khum như hình cánh cung do phải chạy theo đường uốn nhẹ của sông Hương chảy qua. Chu vi thành rộng hơn 10km, được xây dựng theo kiểu thành lũy của Vauban – Pháp (kỹ thuật bố phòng quân sự với 24 pháo đài nhô ra bên ngoài) kết hợp với nguyên tắc kiến trúc của phương Đông.
Dưới sự áp dụng khéo léo, phù hợp với địa hình thực tế, Kinh thành Huế trở một một tác phẩm kiến trúc nghệ thuật quân sự độc đáo. Đặc điểm kiến trúc Kinh thành Huế có sự khác biệt so với nhiều cố đô trước đó.
3.2 Kinh thành có bao nhiêu cửa
Kinh thành Huế có tất cả 13 cửa thành. Trong đó, 10 cửa thành sẽ thông ra bên ngoài, 1 cửa thành nội bộ, 2 cửa thành đường thủy.
Cửa Đông Nam (cửa Thượng Tứ): Cửa thành nằm góc Đông của Đông Nam Kinh Thành. Vòm cửa được xây dựng từ năm 1809, vọng lâu xây năm 1829. Triều đình nhà Nguyễn lập Viện Thượng Tứ chuyên trông coi ngựa cho vua ở đây nơi cửa thành gọi là cửa Thượng Tứ.
Cửa Thể Nhơn (cửa Ngăn): Cửa thành nằm ở phía Nam, bên trái Kỳ Đài của Kinh thành. Vòm cửa được xây dựng từ năm 1809, vọng lâu được xây năm 1829. Tên lúc đầu là Thể Nguyên, sau vua Minh Mạng đổi thành Thể Nhơn. Dân gian gọi là cửa Ngăn do dân bị ngăn lại tại đây khi vua hoặc cung phi đi ra Phu Văn Lâu hoặc nhà Lương Tạ để hóng mát, tắm sông. Cửa đặt 4 khẩu súng thần công gọi là Tả đại Tướng quân.
Cửa Quảng Đức (cửa Sập): Cửa nằm ở phía Nam của kinh thành. Tên được đặt theo chữ dinh Quảng Đức. Vòm cửa thành được xây dựng năm 1809, vọng lâu được xây năm 1829. Trong trận lụt năm 1953, cả vòm và vọng lâu đều sụp hoàn toàn nên dân gọi là cửa Sập. Cửa được phục chế lại năm 1988 sau thời gian bị chiến sự năm 1968 phá hoại nặng nề. Cửa đặt 5 khẩu súng thần công gọi là Hữu đại tướng quân.
Cửa Chánh Nam (cửa Nhà Đồ): Cửa cũng nằm ở phía Nam của kinh thành. Dân gian thường gọi là cửa Nhà Đồ do bên ngoài cửa có cục Thượng Ty (Đồ Gia), dịch ra là Nhà Đồ. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu được xây năm 1829. Cửa bị sụp năm 1953 do lũ lụt, sau này mới được phục dựng lại.
Cửa Tây Nam (cửa Hữu): Cửa nằm ở phía Tây Nam của kinh thành. Vòm cửa xây dựng năm 1809, vọng lây xây năm 1829. Năm 1885, vua Hàm Nghi xuất thành ra chiến khu ngoài Quảng Trị từ cửa này. Trong chiến tranh cửa thành bị sập và sau này mới được phục dựng lại.
Cửa Chánh Tây: Cửa nằm ở phía Tây của kinh thành, trên đường Thái Phiên. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1829. Đây là nơi giao tranh ác liệt trong chiến sự năm 1968 nên bị tàn phá nặng nề. Sau này, cửa đã được phục hồi.
Cửa Tây Bắc (cửa An Hòa): Cửa nằm ở góc Tây Bắc của kinh thành nối đường Tăng Bạt Hổ và Nguyễn Trãi. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu được xây dựng năm 1831. Dân gian gọi là cửa An Hòa vì trước cửa thành là làng và chợ An Hòa.
Cửa Chánh Bắc (cửa Hậu): Cửa nằm ở mặt sau của kinh thành nên được gọi là cửa Hậu. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1831. Sau chiến tranh, cửa bị tàn phá nặng nề và bị đóng kín suốt 120 năm. Năm 2004 cửa được khai thông sau khi thi công sửa chữa.
Cửa Đông Bắc (cửa Kẻ Trài): Cửa nằm ở góc Đông Bắc của kinh thành, tọa lạc bên bờ sông Đông Ba. Vòm cửa xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1824 và là một trong 2 cửa được xây dựng vọng lâu sớm nhất. Dân bản địa gọi là cửa Kẻ Trài do có xưa có xóm Kẻ Trài trước cửa thành.
Cửa Chánh Đông (cửa Đông Ba): Cửa thành ở phía chính Đông. Dân còn gọi là cửa Đông Ba do có pháo đài Đông Hoa từ thời Gia Long. Vòm cửa được xây dựng năm 1809, vọng lâu xây năm 1824. Năm 1885, chiến sự giữa Pháp và quân Triều đình do Tôn Thất Thuyết chỉ huy diễn ra ác liệt tại đây. Cửa bị sập phần vọng lâu và hư hại cửa vòm sau chiến sự năm 1968.
Trấn Bình Môn: Cửa này không thông ra ngoài mà dẫn đến Trấn Bình đài – pháo đài phòng thủ của kinh thành, nối 2 pháo đài Đông Bình và Bắc Định với nhau.
Tây thành thủy quan: Cửa dẫn nước từ sông Kẻ Vạn vào sông Ngự Hà đảm nhận nhiệm vụ thoát nước nội thành, là đường thủy để các ghe thuyền chở hàng về kinh thương. Cửa được xây dựng năm 1826 dưới thời vua Minh Mạng.
Đông thành thủy quan: Đây là cửa dẫn nước từ Ngự Hà đổ ra sông Đông Ba. Cửa được xây dựng năm 1830 dưới thời vua Minh Mạng.
4. TRONG KINH THÀNH HUẾ CÓ GÌ
4.1 Sơ đồ kinh thành Huế
Nằm trên diện tích hơn 500ha, du khách đến đây để tránh bị lạc đường cần nghiên cứu, nắm rõ hướng đi đến các địa điểm nằm trong Kinh thành Huế bản đồ/lược đồ Kinh thành Huế.
4.2 Hoàng Thành
Hoàng thành là vòng thành thứ 2 cửa Kinh thành Huế, được thiết kế làm nơi ở của vua, hoàng gia cũng như nơi làm việc của triều đình. Đây cũng là nơi thờ tự các tổ tiên và các vị vua nhà Nguyễn.
Hoàng thành bắt đầu được xây dựng từ năm 1804 dưới thời vua Gia Long. Hoàn thiện vào năm 1833 dưới thời vua Minh Mạng. Hoàng thành được bố trí 4 cửa, trong đó có cửa chính là Ngọ Môn. Ngoài ra, bên trong Hoàng thành còn có Điện Thái Hòa, Cung Diên Thọ, Hiển Lâm Các…
4.3 Tử Cấm Thành
Tử Cấm Thành là vòng thành trong cùng của Hoàng thành, trước gọi là Kinh thành. Nơi đây được xây dựng vào năm 1803 và có tên là Tử Cấm Thành từ năm 1821 – năm Minh Mạng thứ 2. Tử Cấm Thành được thiết kế hình chữ nhật, mặt trước là Đại Cung Môn. Bên trong thành có các di tích như Duyệt Thị Đường, Điện Cần Chánh, Điện Càn Thành, Vạc đồng…
5. MỘT SỐ ĐIỂM ẤN TƯỢNG TRONG KINH THÀNH HUẾ
5.1 Di tích cung đình nguyên vẹn nhất Việt Nam
Nếu từng một lần ghé thăm các cố đô cũ của nước ta, chắc hẳn bạn đều thấy nhiều di tích cung đình đã trở thành phế tích. Điều này lại không xảy ra với Quần thể di tích Cố đô Huế. Sau hơn 2 thế kỷ tồn tại, trải qua sự bào mòn của thời gian, phá hoại của chiến tranh, các cung điện, thành trì, lăng tẩm… vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Toàn cảnh Kinh thành Huế mang trong mình nét đẹp nhẹ nhàng, yên tĩnh nhưng cũng hào hoa và tráng lệ.
5.2 Công trình kinh thành mang kiến trúc quân sự
Được xây dựng và hoàn thiện dưới thời vua Gia Long, Minh Mạng, Kinh thành Huế là di tích hiếm hoi được xây dựng theo lối kiến trúc quân sự của phương Tây kết hợp với kiến trúc phương Đông, dựa trên tư tưởng âm dương ngũ hành.
5.3. Sở hữu lăng tẩm vua chúa lạ, độc đáo
Lăng tẩm của các vị vua triều Nguyễn tuân thủ đúng nguyên tắc phong thủy với sông, núi, ao hồ… Bố cục đều được chia thành 2 phân là lăng và tẩm. Trong đó, lăng là nơi chôn cất thi hài của vua, tẩm là nơi xây dựng lầu gác, đình, điện… Khi còn sống các nhà vua sẽ rời hoàng cung đến đây để tiêu khiển. Lăng tẩm vua, chúa được xây dựng theo lối kiến trúc nghệ thuật độc đáo, nổi bật.
5.4. Hệ thống báu vật cung đình quý giá còn lưu giữ
Bảo tàng Cổ vật Cung đình Huế được thành lập vào năm 1923 ở ngay trong thành Nội. Tại đây, du khách sẽ có cơ hội được chiêm ngưỡng rất nhiều món đồ gốm, sứ, đồng, đá, sừng… có giá trị lịch sử được trưng bày. Vết tích thời gian in dấu lại trên bảo vật giúp bạn hiểu hơn về lối kiến trúc, nghệ thuật thời phong kiến.
5.5. Phục dựng Kinh thành Huế với những lễ hội hấp dẫn
Lễ hội cung đình Huế có quy mô quốc gia do nhà nước đứng ra tổ chức. Mỗi lễ hội đều có các quy định riêng, thậm chí đã được ghi thành điều lệ mà hoàng gia và dân chúng thời xưa đều phải tuân thủ. Các lễ hội lớn nhỏ được cử hành hàng năm sẽ tái hiện lại một số lễ nghi cung đình để du khách thăm quan được trải nghiệm thực tế.
5.6. Lưu giữ nhã nhạc cung đình Huế
Nhã nhạc cung đình Huế được UNESCO công nhận kiệt tác phi vật thể và truyền khẩu nhân loại là nét đẹp văn hóa độc đáo của xứ Huế. Thể loại nhạc này trước đây chỉ được biểu diễn khi vua đăng quang, băng hà hoặc tại các lễ hội lớn. Nhã nhạc cung đình Huế cũng là dòng nhạc cung đình truyền thống của phương Đông duy nhất còn được bảo lưu ở Huế.
6. NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT KHI THAM QUAN KINH THÀNH HUẾ
6.1. Giờ mở cửa Kinh Thành Huế
Kinh thành Huế mở cửa từ 7h - 17h hàng ngày. Du khách chú ý thời gian để sắp xếp lịch trình, có đủ thời gian trải nghiệm các danh lam thắng cảnh nằm trong di tích này.
6.2. Giá vé vào Kinh thành Huế bao nhiêu?
Kinh thành Huế có thu phí du khách đến thăm quan. Cụ thể, mức giá được niêm yết với người lớn là 150 nghìn đồng/lượt. Trẻ em từ 6 đến 12 tuổi được áp dụng mức giá 30 nghìn đồng/lượt.
6.3. Cần mặc trang phục gì khi vào kinh thành Huế?
Do phải di chuyển tương đối nhiều, bạn cần lưu ý mặc đồ thoải mái để dễ dàng vận động. Là một di tích lịch sử có nhiều lăng tẩm, đình, chùa, trang phục bạn mặc cần phải kín đáo, tránh mặc đồ hở hang. Hãy lưu ý về vấn đề này bạn nhé!
6.4. Cách di chuyển đến Kinh thành Huế thế nào?
Nếu bạn không ở gần Huế, bạn có thể di chuyển đến đây bằng xe khách, máy bay hoặc tàu hỏa. Giá vé dao động từ 300 nghìn đồng đến trên 1 triệu đồng, tùy vào loại hình di chuyển mà bạn lựa chọn. Khi đã đến thành phố Huế, bạn có thể gọi xe máy hoặc taxi đi qua cầu Phú Xuân, tiếp tục đi qua Cửa Ngăn sẽ đến Kinh thành Huế.